Bezpieczeństwo to kluczowy element pracy weterynarza - o czym musimy pamiętać używając aparatów do elektrochirurgii:
- Należy zwrócić uwagę na dobre odizolowanie elektryczne zwierzęcia leżącego na stole operacyjnym np. poprzez umieszczenie go na izolowanym materacu. Przestrzeń między stołem a zwierzęciem powinna być sucha. Skóra zwierzęcia nie powinien stykać się z żadnym metalowym przedmiotem.
- Elektroda neutralna powinna znajdować się możliwie najbliżej pola zabiegowego, by droga przepływu prądu przez ciało zwierzęcia byłą najkrótsza. Musi mieć ona dobry kontakt z ciałem zwierzęcia i mieć odpowiednio dużą powierzchnię styku.
- Elektryczny kontakt zwierzęcia z uziemieniem może powodować oparzenia. Należy więc uważać na zbyt małą powierzchnię styku zwierzęcia na przykład ze stołem operacyjnym.
- Iskry wytwarzane podczas zabiegu elektrochirurgicznego mogą powodować zapłon w kontakcie z niektórymi substancjami łatwopalnymi, np. niektórymi środkami dezynfekującymi, czy nawet gazami. Dlatego należy pamiętać o unikaniu takich substancji w pobliżu pola operacyjnego (np. preparatów dezynfekujących na bazie alkoholu) oraz usuwaniu tworzących się gazów podczas spalania, np. za pomocą specjalnego urządzenia usuwającego gazy EVAC. Diatermie chirurgiczne są bowiem najczęstszą przyczyną pożaru lub wybuchu w gabinetach.
- Gazy, które tworzą się podczas operacji, mogą być również szkodliwe dla zdrowia, dlatego oprócz odprowadzania dymu należy pamiętać o korzystaniu z masek.
- Aparaty elektrochirurgiczne, wytwarzając prądy elektrochirurgiczne mogą zakłócać pracę niektórych urządzeń podłączonych do zwierzęcia, np. urządzeń monitorujących stan zwierzęcia. Należy więc pamiętać o odpowiednim umieszczeniu elektrody neutralnej i ułożenie przewodów elektrochirurgicznych jak najdalej od innych przewodów.
Zasady aplikacji elektrody neutralnej:- elektrodę neutralną należy aplikować tak, aby była skierowana dłuższą krawędzią w kierunku pola operacyjnego (nie dotyczy elektrod jednorazowych),
- przed aplikacją należy dokładnie sprawdzić stan elektrody, w przypadku elektrod jednorazowych – datę ważności,
- elektrody neutralnej nie wolno moczyć i pokrywać żelem,
- niedopuszczalne jest przeklejanie elektrody jednorazowej czy używanie jej u kilku zwierząt,
- elektrodę należy aplikować tak, aby przylegała całą powierzchnią do skóry zwierzęcia,
- należy pamiętać, aby między elektrodę neutralną a skórę nie dostawały się żadne płyny,
- elektroda neutralna powinna być zaaplikowana w pobliżu pola operacyjnego, nie bliżej niż w odległości 20 cm, odłączając elektrodę, nie wolno ciągnąć za kabel,
- elektrodę wielorazową należy mocować w sposób, który uniemożliwi jej samoczynne przemieszczanie – należy użyć specjalnej taśmy mocującej,
Bezpieczeństwo personelu medycznego
Personel pracujący na sali operacyjnej oraz w innych miejscach, gdzie używa się urządzeń medycznych, jest narażony na ekspozycję na działanie pola elektromagnetycznego. Ekspozycja zawodowa na pole elektromagnetyczne występuje wtedy, gdy pracownik znajduje się w polu o natężeniu ze stref ochronnych ustalonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
W elektrochirurgii źródłami ekspozycji elektromagnetycznej są przewody łączące generator z elektrodami czynnymi oraz elektroda neutralna. Wartości natężenia pola elektrycznego i magnetycznego zależą od trybu pracy (cięcie, koagulacja), rodzaju stosowanych elektrod oraz mocy.
Zalecane metody ograniczenia ekspozycji elektromagnetycznej
Do metod tych należą:
- stosowanie najmniejszych efektywnych nastaw mocy diatermii elektrochirurgicznych,
- używanie, jeżeli jest to możliwe, elektrod bipolarnych,
- układanie przewodów elektrod jak najdalej od personelu oraz metalowego wyposażenia sali operacyjnej, stanowiących tzw. wtórne źródła pól elektromagnetycznych,
- poprowadzenie przewodów elektrody czynnej i biernej razem w taki sposób, aby personel nie znajdował się między nimi,
- dbanie o to, aby kable były ułożone prosto i równo (bez skręceń),
- przeprowadzanie okresowych pomiarów kontrolnych pola elektromagnetycznego,
- poddawanie pracowników okresowym badaniom lekarskim i szkoleniom ze względu na pracę w obrębie działania pola elektromagnetycznego,
- regularne przeprowadzanie przeglądów diatermii wg zaleceń producenta przez autoryzowane serwisy.
Piśmiennictwo
- Norma PN–EN 61140:2005. Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym – wspólne aspekty instalacji i urządzeń.
- Jarosiewicz G. Bezpieczeństwo i higiena pracy w polach elektromagnetycznych. Zeszyty Inspektora Pracy. Główny Inspektorat Pracy, Warszawa 2008; 32-33.
- Emed sp. z o.o. Zasady bezpiecznego używania sprzętu elektrochirurgicznego, 2010: 7-8.